Genetyka

Dobierając ptaki do naszej hodowli zwrócić należy uwagę na dziedziczenie pożądanych cech i właściwości osobniczych przodków danego ptaka oraz jego rodzeństwa względnie potomstwa. Trzeba pamiętać, że ptaki przekazują na ogół dobrze tak ważne cechy, jak płodność, wysiadywanie jaj, karmienie młodych oraz aktywność płciową samców. Zakupując materiał hodowlany trzeba sprawdzić zapiski hodowlane dotyczące pochodzenia ptaka i dlatego nie należy kupować ptaków u pokątnych handlarzy, ponieważ nie można mieć gwarancji, że nabyte osobniki ładnie wyglądające są dobrymi śpiewakami, a pod względem genetycznym przedstawiają jakąś wartość hodowlaną.

Wykorzystany utwór muzyczny w tle: E.S. Posthumus - Nara

Gdy wybór osobników do hodowli został już dokonany, zdecydowaliśmy się na rozpoczęcie hodowli ukierunkowanej (z zastosowaniem selekcji), rozpoczynamy hodowlę z trzema osobnikami, w tym z dwoma samicami i jednym samcem. Dobraliśmy dwie samice i jednego samca, mając dostateczną gwarancję co do posiadanych przez nie właściwości i cech, wtedy przystępujemy do hodowli opartej na kojarzeniu pokrewnym w celu uzyskania populacji genetycznie jednorodnej. Ten typ kojarzenia zwiększa szansę, że potomstwo dziedziczy po rodzicach cechy genetycznie identyczne, jak również skróci czas selekcji. Naturalnie nie można bez odpowiedniego przygotowania i zrozumienia stosować tego rodzaju hodowli, gdyż niekontrolowany i nieprowadzony systematycznie chów wsobny może doprowadzić do spotęgowania cech i właściwości niepożądanych.

Aby przyjść z pomocą hodowcom, podajemy wzór na prowadzenie hodowli opartej na selekcji zdążającej do otrzymania populacji jednorodnej. Przestrzegamy przed użyciem do hodowli ptaków o nieznanym pochodzeniu, chorych, mających cechy i właściwości ujemne. Aby uzyskać rezultaty, trzeba rozpocząć hodowlę z materiałem o określonym standardzie zdrowotności, o określonych cechach i właściwościach dodatnich, stosując ciągłe ograniczenie hodowli do jednej linii. Konieczna jest stała kontrola, ostra selekcja i stosowanie odpowiedniego systemu kojarzenia, gdyż błąd lub wprowadzenie osobnika z innej linii przekreśla dotychczasowe wyniki pracy hodowlanej, powodując czasem tak wiele cech ujemnych, że hodowla z uzyskanym materiałem staje się bezcelowa. Hodowlę rozpoczętą z trzema ptakami możemy prowadzić przez kilka lat, ale my przyjmujemy cykl trzyletni, w czasie którego otrzymujemy dwa piony w prowadzonej linii hodowlanej i po okresie trzyletnim przystępujemy do kojarzenia osobników między tymi pionami, utrzymując jednak linię hodowlaną. Po następnych trzech latach tej samej linii kojarzymy ptaki miedzy pionami w ramach jednej linii. Ustalamy numery obrączek samic i samca i zapisujemy je w książce lęgów. Dla ułatwienia przyjmujemy dla samic oznaczenie A, B, a dla samca X. W pierwszym roku kojarzymy samicę A z samcem X oraz samicę B również z samcem X.

Otrzymujemy potomstwo z kojarzenia samicy A z samcem X o cechach, które oznaczamy AX oraz potomstwo z kojarzenia samicy B z samcem X o cechach oznaczonych BX. W drugim roku hodowli kojarzymy samicę A z samcem AX, samca X z samicą AX, z tego kojarzenia otrzymujemy potomstwo o cechach, które oznaczamy AAX oraz AXX.

W drugim otrzymanym pionie kojarzymy samicę B z samcem BX, samca X z samicą BX, z tego kojarzenia otrzymamy potomstwo o cechach, które oznaczymy BBX oraz BXX.

W trzecim roku hodowli kojarzymy samicę AAX z samcem AX oraz samicę drugą AAX z samcem X, natomiast samca AAX z samicą AX, również drugiego samca AAX z samicą A. Z tego kojarzenia otrzymujemy potomstwo o cechach, które oznaczamy AAAXX, AAXX, AAAXX, AAAX.

Również przeprowadzamy kojarzenie samicy AXX z samcem AX oraz drugiej samicy AXX z samcem X, natomiast samca AXX kojarzymy z samicą AX oraz drugiego samca AXX kojarzymy z samicą A, otrzymamy potomstwo o cechach, które oznaczymy AAXXX, AXXX, AAXXX, AAXX.

W drugim pionie prowadzonej linii hodowlanej kojarzymy samicę BBX z samcem BX, drugą samicę BBX z samcem X, samca BBX z samicą BX oraz drugiego samca BBX z samicą B. Potomstwo z tych kojarzeń będzie miało cechy, które oznaczymy BBBXX, BBXX, BBBXX, BBBX.

Przeprowadzamy równocześnie kojarzenie samicy BXX z samcem BX, drugiej samicy BXX z samcem X, samca BXX z samicą BX i drugiego samca BXX z samicą B. W rezultacie tego kojarzenia potomstwo będzie miało cechy, które oznaczymy BBXXX, BXXX, BBXXX, BBXX.

W czwartym roku hodowlanym mamy do dyspozycji już potomstwo o wzmocnionych cechach osobników wyjściowych, to znaczy samic A, B i samca X. Potomstwo to będzie więc miało oznaczenie tych cech jak następuje.

Jednolita linia hodowli

W zależności od uzyskania rezultatów hodowlanych, a więc spotęgowanych cech samic lub samca, z tego pokolenia wybieramy najlepsze osobniki i zestawiamy pary między pionami, względnie dobieramy dwie samice i jednego samca na przykład:

i prowadzimy hodowlę tej samej linii, krzyżując ze sobą osobniki występujące w pionie A z osobnikami z pionu B. Według schematu, którym posłużyliśmy się w trzyletniej hodowli, możemy dalej prowadzić hodowlę zyskując utrwalenie wybitnych cech i właściwości bez uszczerbku dla samej hodowli, podstawiając jedynie na miejsce uprzednio oznaczonych cech znane już cechy potomstwa jednolitej linii hodowlanej. Powyższy schemat może służyć do prowadzenia hodowli wszystkich ptaków,a więc kanarków śpiewających, kanarków kolorowych, kanarków kształtnych, papużek i innych ptaków egzotycznych.

Wykorzystany materiał pochodzi z książki K. Jankowskiego - „Nasz polski kanarek” (wyd. 1975 r.)